Klauzule indeksacyjne (waloryzacyjne) zostały uznane za niedopuszczalne w szeregu wyroków sądowych w sprawach o kontrolę wzorców umownych. Wyroki te zebrałem w tym miejscu: https://pomocfrankowiczom.pl/?p=119
Konieczne jest jednak rozróżnienie pomiędzy
- kredytem udzielonym w walucie obcej, np. CHF;
- kredytem udzielonym w złotówkach i tylko indeksowanym (waloryzowanym) do kursu waluty obcej.
W tym pierwszym przypadku, nawet jeżeli w umowie zawarte są niedozwolone postanowienia umowne dotyczące sposobu przeliczania kwoty kredytu na PLN, to mają one ograniczone znaczenie. Kredyt bowiem musi być spłacany w walucie obcej, a więc bezskuteczność klauzul indeksacyjnych spowoduje co najwyżej obowiązek zwrotu różnic pomiędzy kursem stosowanym przez bank, a średnim kursem NBP (który powinien być stosowany zgodnie z art. 358 § 2 Kodeksu cywilnego). Zaś kiedy kredytobiorca spłaca kredyt bezpośrednio w walucie, żadna nadpłata w ogóle nie powstaje.
W tym drugim przypadku, konsekwencje są dużo dalej idące. Skoro bowiem nieskuteczne były klauzule przeliczające kredyt z PLN na CHF i z powrotem, to oznacza, że kredyt od początku był udzielony w PLN i w takiej walucie powinien być spłacany.
Typowe klauzule waloryzacyjne
Poniżej znajdują się typowe przykłady takich klauzul, zaczerpnięte z umów poszczególnych banków:
mBank / Multibank
§ 7 ust. 1: „Kwota Kredytu wyrażona w CHF walucie jest określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia Kredytu”
§ 11 ust. 4: „Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A., obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50”
Polbank (obecnie Raiffeisen Polbank)
Regulamin udzielania Kredytów
§ 7.4: „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu(…) Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu.”
§ 9.2: „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej: 1) raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu”
§ 2 p. 12): „Tabela – tabela kursów walut obcych obowiązująca w Banku.”
Eurobank
§ 7 ust. 6: “Kwoty Rat spłaty kredytu indeksowanego do waluty obcej określane są w walucie obcej a spłacane w PLN, przeliczone po kursie sprzedaży danej waluty zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu poprzedzającym dzień spłaty Raty określonym w Umowie”
Getin Bank
§ 2 ust. 2: „W dniu wypłaty Kredytu lub każdej transzy kredytu, kwota wypłaconych środków będzie przeliczana na walutę, do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem waluty obcej” – obowiązującego w dniu uruchomienia środków.
§ 4 ust. 2: „Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem waluty obcej” do waluty wyrażonej w umowie – obowiązującego w dniu spłaty.”
ING
§ 1: “Równowartość wskazanej kwoty w walucie CHF zostanie określona na podstawie gotówkowego kursu kupna CHF Banku z dnia wypłaty (uruchomienia) kredytu (kurs notowany z pierwszej tabeli kursowej Banku – tabela A w tym dniu) i zostanie podana w harmonogramie spłat.”
§ 2 ust. 9: “Kredyt zostanie uruchomiony w złotych, a jego równowartość w walucie CHF ustalona zostanie według kursu kupna określonego w § 1 ust. 1, w dniu uruchomienia kredytu.”
§ 4 ust. 1: “Kredyt, odsetki oraz inne zobowiązania wyrażone w CHF będą spłacane w złotych jako równowartość raty w CHF przeliczonej według gotówkowego kursu sprzedaży CHF Banku z dnia wymagalnej spłaty raty (kurs notowany z pierwszej tabeli kursowej Banku – tabela A w tym dniu).”
Santander Consumer Bank
§ 2 ust. 1: „(…) nominowanego do waluty CHF, wg kursu kupna walut dla CHF obowiązującego w Banku w dniu uruchomienia całości kredytu lub jego poszczególnych transz – w przypadku wypłaty kredytu w transzach (…)”
§ 3 ust. 2: „Kredyt wypłacany jest w złotych polskich przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłacanej kwoty (transzy) na CHF według kursu kupna walut dla CHF ustalanego przez Bank i obowiązującego w Banku w dniu wypłaty środków”
§ 5 ust. 5: „Kwota wpłaty raty w złotych przeliczana jest na CHF wg kursu sprzedaży obowiązującego w NBP na dzień przed datą wpływu środków do Banku”.
Nordea Bank
§ 1 ust. 2: “W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.”
§ 11 ust. 2: “Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu wypłaty środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.”
§ 13 ust. 7 pkt 3): “Do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.”
Kredyt Bank
§ 2 ust. 2: „Kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu zostanie określona według kursu kupna dewiz dla wyżej wymienionej waluty zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu.”
§ 4 ust. 1a: „Kredyt wykorzystywany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu kwoty kredytu według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu.”
§ 9 ust. 2: „Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych określona jest w CHF. Spłata rat kapitałowo-odsetkowych dokonywana jest w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych zależy od wysokości kursu sprzedaży dewiz dla CHF obowiązującego w Bandu w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty ma wpływ na ostateczną wysokość spłaconego przez Kredytobiorcę kredytu.”
Bank Millenium
§ 2 ust. 2: “Kredyt jest indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku Millenium w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.”
§ 7 ust. 1: “Kredytobiorca zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w CHF, ustaloną zgodnie z § 2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z Tabelą Kursów Walut Obcych Banku Millenium S.A.”
GE Money Bank
§ 17. 1. Do rozliczania transakcji wypłat i spłat Kredytów stosowane są odpowiednie kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji
2. Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna.
3. Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża kupna.
4. Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży GE Money Banku S.A.
5. Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez GE Money Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku określone są przez Bank po godz. 15.00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszone są w siedzibie Banku oraz publikowane na stronie internetowej GE Money Banku S.A. (www.gemoneybank.pl)
Co oznacza bezskuteczność klauzul indeksacyjnych?
Jeżeli postanowienie zawarte w umowie dotyczące indeksacji kredytu zostanie uznane przez sąd za bezskuteczne, oznacza to, że kredyt wzięty np. na 300.000 zł i indeksowany np. do CHF należy traktować jakby był wzięty wyłącznie w PLN. Ale oprocentowanie pozostaje takie jak w umowie, a więc oparte o stawkę LIBOR + marża.
Innymi słowy, wskutek orzeczeń sądów, kredyt zmieni się w kredyt złotówkowy, ale z niskim oprocentowaniem.
Skutki
Skutkiem orzeczeń sądów jest to, że kredytobiorcy spłacali raty kredytu w zawyżonej wysokości. Banki wyliczały bowiem raty z uwzględnieniem rosnącego kursu franka, a klauzuli indeksacyjnej nie wolno im było przecież stosować. Poprawnie wyliczona rata kredytu powinna być niższa. W efekcie, przez wiele lat kredytobiorcy spłacali więcej niż powinni. Teraz zaś mogą domagać się zwrotu nienależnie zapłaconych świadczeń od banków.
Co więcej, raty należne w przyszłości również muszą zostać obniżone. Sprawa toczy się więc nie tylko o przeszłość, ale i przyszłość.
Ile nadpłaciłem?
Kwota nadpłaty jest w każdym przypadku inna i zależy od: okresu spłacania kredytu (im krótszy okres, tym większa nadpłata), oprocentowania (im wyższe, tym wyższa nadpłata), kursu waluty obcej z chwili zaciągnięcia kredytu (im niższy kurs waluty w dniu zaciągnięcia kredytu, tym większe nadpłaty), spreadu stosowanego przez bank (im wyższy, tym wyższa nadpłata), wartości kredytu. Można szacować, że w typowym przypadku kwota nadpłaty stanowić będzie ok. 10 – 15% wartości kredytu.
Przykład: klient zaciągnął kredyt w mBanku w roku 2008 na sumę 300.000 zł (równowartość 145 tys. CHF). Ponieważ kurs franka rósł od tego czasu, to raty indeksowane do CHF również rosły. Po uznaniu klauzuli indeksacyjnej za bezskuteczną, okazuje się, że klient nadpłacił blisko 40.000 przez ostatnie 7 lat. Zwrotu takiej właśnie sumy może dochodzić teraz od banku. Zobacz przygotowany przeze mnie Kalkulator.
O tym jak dochodzić roszczeń, przeczytasz na podstronie Jak dochodzić roszczeń.