Wpis klauzuli do rejestru wiąże sąd w postępowaniu indywidualnym

By | 14 maja 2015

Ważne orzeczenie co do wpływu wpisu klauzuli do rejestru niedozwolonych na orzeczenie w postępowaniu indywidualnym zapadło 25.03.2015 r. w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie (I ACa 1195/14):

Biorąc pod uwagę, że rzeczona klauzula zawarta w umowach kredytowych sformułowana została przez tego samego przedsiębiorcę, którego dotyczył wyrok w sprawie XVII AmC 1531/09 Sądu Okręgowego w Warszawie-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznać należy, że powyższe postanowienie umowne nie wiąże konsumentów-pozwanych, strony umowy są nią związane w pozostałym zakresie. Uznanie wzorca umownego za niedozwolony w ramach kontroli abstrakcyjnej musi stanowić prejudykat dla analogicznego rozstrzygnięcia przeprowadzanego w ramach kontroli incydentalnej, co wynika z art. 385(1) § 1 k.c. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Kontrola abstrakcyjna rzeczonego wzorca została przeprowadzona i okoliczność ta nie może zostać pominięta w niniejszym postępowaniu, bowiem taki zarzut podnieśli pozwani. Bezskuteczność niedozwolonych klauzul następuje ex lege i ex tunc, a w ich miejsce wchodzą odpowiednie przepisy dyspozytywne.

Sąd Apelacyjny wskazuje na zapatrywanie Sądu Najwyższego, że skutkiem wpisu do rejestru postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone jest to, że nikt- a w szczególności konsument-nie może ponownie żądać uznania tego samego postanowienia stosowanego przez tego samego przedsiębiorcę w tym samym wzorcu. Ale także i dalej, gdyż żądanie takie nie może być skierowane także przeciwko innemu przedsiębiorcy. W tym wypadku chodziłoby zatem o koncepcję, że uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone jest równoznaczne z uznaniem tego postanowienia za nieskuteczne(nieważne) we wszystkich stosunkach, w których zostało ono wykorzystane (uchwała z dnia 19 grudnia 2003 r., III CZP 95/03, OSNC 2005,Nr 2, poz. 25, uchwała z dnia 13 lipca 2006 r., III CZP 3/06, OSNC 2007, nr 1-2, poz. 35). Jak wynika z powyższego Sąd Najwyższy dopuścił nawet związanie sądu orzekającego przy ocenianiu tożsamo brzmiącego postanowienia wzorca umowy, którym posługuje się inny przedsiębiorca w innym wzorcu umowy (por. także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia -06 sierpnia 2014 r. I CSK 653/13, Lex nr 1522073). Z powyższego jasno wynika, że w sytuacji, gdy chodzi o tożsamą klauzulę stosowaną przez tego samego przedsiębiorcę, to sąd dokonując kontroli incydentalnej, jest związany prawomocnym wyrokiem wydanym w sprawie XVII AmC 1531/09 Sądu Okręgowego w Warszawie-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznającym za niedozwolone wyżej opisane postanowienie wzorca umowy, zastosowane także w umowie pozwanych z bankiem.

Powyższe oznacza, że sąd rozpatrując indywidualną sprawę konsumenta, w której kwestionuje on postanowienie umowne danego przedsiębiorcy wpisane już do rejestru klauzul niedozwolonych, jest związany uznaniem tej klauzuli ze wszelkimi tego skutkami. Należy wyrazić pogląd, że związanie sądu powinno również dotyczyć stosowania zakazanej klauzuli przez innego przedsiębiorcę niż ten przeciwko któremu toczyło się postępowanie o abstrakcyjną kontrolę wzorca, a także powinno dotyczyć przypadków stosowania przez przedsiębiorców klauzul analogicznych do klauzul już uznanych za niedozwolone.

Jednocześnie sąd nakazał przeliczenie wartości należności z CHF na PLN według kursu średniego NBP:

W okolicznościach sprawy za prawidłowe należy uznać stanowisko powoda zawarte w piśmie złożonym dnia 10 marca 2015 r., że w takiej sytuacji należało dokonać przeliczenia należności wynikających z wypowiedzianych umów kredytowych według kursu średniego NBP z dnia wypłaty odszkodowania, zatem z pominięciem klauzuli uznanej za niedozwoloną. Uzasadnieniem dla takiego przeliczenia jest w ocenie Sądu Apelacyjnego art. 358(1) § 2 k.c. Różnica –po dokonanym przeliczeniu zgodnie z powszechnie dostępna tabelą kursów średnich walut NBP( nr 189/A/NBP/2010) z dnia 28 września 2010 r., zatem z dnia wypłaty odszkodowania – na korzyść pozwanych wynosi 5853,19 zł. O tę kwotę powinna zostać pomniejszona należność przysługująca powodowi z tytułu regresu.

Artykuł ten dotyczy przeliczenia zobowiązań wyrażonych w walucie obcej na złotówki, w braku odmiennego zastrzeżenia:

Art. 358. § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.

§ 2. Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.

Jeżeli więc zobowiązanie było wyrażone w CHF a klauzula pozwalająca na przeliczenie zobowiązania na PLN wg kursu banku okazała się bezskuteczna, to znajdzie zastosowanie wskazany wyżej przepis. Jednak stanowisko takie abstrahuje od faktu, że kredyt udzielony był w PLN, a następnie dopiero przeliczony na CHF wg klauzuli analogicznej do tej uznanej za bezskuteczną. Dziwne więc czemu powodowie w cytowanej sprawie nie powoływali się na bezskuteczność już tej pierwszej klauzuli. W rezultacie, ich kredyt byłby wyrażony w PLN i nie podlegałby w ogóle żadnym przeliczeniom.

3 thoughts on “Wpis klauzuli do rejestru wiąże sąd w postępowaniu indywidualnym

  1. jeremy321

    jednego jednak nie rozumiem, czy klauzula zostala uznana za bezskuteczna w calej rozciaglosci (i wtedy faktycznie kredyt przestaje byc indeksowany do chf bo analogiczna klauzula przeliczeniowa z pln na chf przestaje obowiazywac) czy tylko we fragmencie w ktorym odnosi sie ona do tabeli kursowej banku (ja tak interpretuje ten wyrok), jak w tym drugim przypadku nalezaloby intepretowac kredyt? pln czy chf skoro klauzula indeksacyjna (z pln na chf) jednak obowiazuje? i jaki kurs mialby tu zastosowanie?

    Reply
    1. Jacek Czabański Post author

      Klauzula została uznana za bezskuteczną w całej rozciągłości w postępowaniu abstrakcyjnym i podobnie bezskuteczną w postępowaniu indywidualnym. Taki skutek jest zgodny zresztą z orzecznictwem europejskim, które nie przewiduje możliwości ratowania klauzul naruszających interes konsumenta przez ich nową interpretację.

      Gdyby zresztą uznać, że istnieje jakaś klauzula waloryzacyjna, to problem byłby jak ustalać ten kurs. Ponieważ brak w tym zakresie postanowień umownych ani nie ma też przepisów ustawy, to sprawa jest nie do rozstrzygnięcia, a więc cała klauzula byłaby niestosowalna.

      Reply
  2. tadeusz

    Dlaczego banki mówią że stracą ,przeliczając franka po kursie z dnia brania kredytu .Przecież swój zysk liczyli po kursie w dniu brania kredytu.Np.w moim przypadku było to po około 2zł z groszem Teraz franek kosztuje ok. 4zł .Przecież ja franków nie dostałem tylko zł. gdzi tu jest strata,dlatego nic z tego nie rozumiem.

    Reply

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *